Swartvast adviseert bij innovatieve inwinnings- en verwerkingsprocessen van geo-informatie, analyse van data en informatie en de vertaling daarvan naar welgeformuleerde publicaties

Beschrijving hydrografische taken Rijkswaterstaat t.b.v. Landelijk Opslagsysteem Lodingen

Overzicht

• Inleiding en achtergrond
• Probleemstelling
• De taken van Swartvast
• Aanpak
• Contact

mei 2009

Met het programma WaterDataNet (WDN) beoogt Rijkswaterstaat een integrale oplossing te bieden voor alle 'natte' data binnen de organisatie. Het zal de inwinning, opslag en ontsluiting op een toekomstvaste en gebruikersgerichte realiseren. In WaterDataNet worden in beginsel alle 'natte' gevalideerde meetgegevens opgeslagen, volgens het principe dat gegevens slechts eenmaal worden opgeslagen met het oog op efficiëntie en consistentie en vervolgens meervoudig gebruikt worden voor de taken van Rijkswaterstaat. Met WaterDataNet moeten de operationele processen van gegevensinwinning tot en met het beschikbaar stellen van gegevens zo soepel mogelijk verlopen en daarmee ook de processen die van deze data gebruik maken. Daarbij vindt de opslag en uitwisseling binnen geheel Rijkswaterstaat uniform plaats volgens standaarden en de integrale Rijkswaterstaat informatiearchitectuur.

Bij de ontwikkeling van een complexe en organisatiebrede informatiedienstverlening als WaterDataNet biedt een incrementele benadering de grootste slaagkans. Omdat binnen het beoogde WaterDataNet lodingen de meest omvangrijke dataverzameling vormen, is besloten dat een Landelijk Opslagsysteem Lodingen de eerste stap ('increment') zal zijn in de ontwikkeling van WaterDataNet. Bovendien wordt rond lodingen het sterkst de behoefte aan modernisering en uniformering binnen Rijkswaterstaat gevoeld, onder meer wegens het huidige gebruik van DONAR.

Binnen Rijkswaterstaat zijn er vele taken die betrekking hebben op lodingen. Ook zijn er vele opslag- en productiesystemen bij de verschillende diensten in gebruik. Zowel uniformiteit, uitwisselbaarheid, gebruiksvriendelijkheid, technische organisatie, capaciteit als duurzaamheid laten nog te wensen over. Bij vele diensten leven wensen op het gebied van opslag en ontsluiting van lodingen. Reeds voor WADI is hiervan veel in kaart gebracht en ook het rapport Gebruikerswensen opslag lodingen, dat Rens Swart in een eerder stadium voor Rijkswaterstaat opstelde (zie de betreffende projectpagina), levert een goed overzicht van gebruikerswensen en knelpunten.

Dit overzicht van huidige processen, data, wensen en eisen is echter niet voldoende om ten behoeve van een aanbesteding een Programma van Eisen voor één landelijk opslagsysteem voor lodingen te kunnen opstellen. Op basis daarvan moet dit landelijk opslagsysteem kunnen worden ontwikkeld. Ook bestaat er onvoldoende inzicht in de beperkingen en potenties van de huidige systemen en in de vraag in hoeverre deze geschikt zijn als basis voor het nieuwe landelijke opslagsysteem.

In een eerste stap op weg naar een Programma van Eisen op voor het Landelijke Opslagsysteem Lodingen beschrijft Swartvast de taken en processen bij Rijkswaterstaat waarbij lodingen gebruikt worden. Dit gebeurt samen met Tenuki, een softwarebedrijf dat gespecialiseerd is in verkeersinformatieverwerking. Swartvast neemt daarbij de vereisten vanuit de werkprocessen en taken van Rijkswaterstaat voor zijn rekening, terwijl Tenuki vanuit de huidige opslagsystemen de databanktechnische vereisten verzorgt. Kin Fai Chan is projectmanager vanuit Rijkwaterstaat. Het opgeleverde rapport is de eerste stap naar het Programma van Eisen voor het Landelijk Opslagsysteem Lodingen.

Bij het opstellen van het programma van eisen voor het landelijk opslagsysteem lodingen worden niet de informatieproducten als uitgangspunt gekozen, zoals bij de Productcatalogus Basisinformatie Rijkswateren of op watermarkt.nl. Uiteindelijk moeten die informatieproducten, voor zover het lodingen betreft, wel in het landelijk opslagsysteem worden opgeslagen en zijn er dus vereisten uit af te leiden, maar de primaire processen of primaire taken binnen Rijkswaterstaat zijn voor dit programma van eisen een beter uitgangspunt. Dit is om de volgende redenen:

• informatie is een middel om bepaalde doelstellingen te bereiken; door van die doelstellingen uit te gaan worden nut en noodzaak van de informatie en het informatiesysteem beter onderbouwd; dit sluit bovendien aan bij de nadruk in het Ondernemingsplan van Rijkswaterstaat op de primaire processen;
• bij het proces van inwinning tot gebruik zijn heel verschillende onderdelen van Rijkswaterstaat betrokken (van Meetdiensten tot beleidsmedewerkers kustlijnzorg) en door te schetsen hoe deze tot de hoofdtaken bijdragen ontstaat er inzicht en samenwerking en daarmee ook een groter draagvlak onder gebruikers;
• de taken van de afzonderlijke onderdelen en medewerkers van Rijkswaterstaat zijn vaak afgebakend, terwijl de informatie die ervoor nodig is en die ze opleveren vaak de verbindende schakel is: er is sprake van een procesketen met informatieuitwisseling op het koppelvlak; het landelijk opslagsysteem lodingen beoogt nu precies deze verbindende schakel te zijn.

Door de primaire of hoofdtaken op het gebied van bodemligging in kaart te brengen en op te delen in de afzonderlijke taken, ontstaat inzicht in wat mensen doen en welke informatie ze daarvoor nodig hebben en opleveren. Dit levert uiteindelijk inzicht in de vereisten die te stellen zijn aan het landelijk opslagsysteem lodingen. Dit geschiedt aan de hand van het principe dat de uitvoer van de ene taak de invoer van een volgende is, zoals in de figuur geïllustreerd. Een deel van de informatie die voor een taak noodzakelijk is kan uit het Landelijk Opslagsysteem Lodingen komen, een deel komt van elders. De taak leidt tot informatie, die voor een deel op zijn beurt in het Landelijk Opslagsysteem Lodingen wordt opgeslagen. Er ontstaat daarnaast mogelijk informatie die niet in het Landelijk Opslagsysteem Lodingen moet worden opgeslagen maar wel moet worden bewaard. Ook zal er informatie ontstaan die na verwerking moet worden weggegooid, zoals mogelijk de originele lodingsdata. Het Landelijk Opslagsysteem Lodingen speelt een centrale rol in de uitwisseling van data voor productietaken, maar ook voor archivering.

Hiervoor zijn documenten verzameld en geanalyseerd en zijn gesprekken gevoerd met representatieve gebruikers.

Om het programma van eisen voor het landelijk opslagsysteem lodingen zo scherp mogelijk vast te stellen, blijkt het nuttig vast te stellen waar de kritieke punten in de huidige werkprocessen rond lodinggegevens zitten: de flessenhalzen (bottlenecks). Deze aanpak is ook hier gevolgd.

Voor vragen en opmerkingen wordt u van harte uitgenodigd contact op te nemen. Ik sta u graag te woord!

Met vriendelijke groeten,
Rens Swart