Swartvast adviseert bij innovatieve inwinnings- en verwerkingsprocessen van geo-informatie, analyse van data en informatie en de vertaling daarvan naar welgeformuleerde publicaties

Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN): verschillen tussen AHN-1 en AHN-2

Overzicht van deze pagina

Andere pagina's over het AHN en laseraltimetrie

Lees ook de volgende gerelateerde informatie:

Over deze tekst

10 december 2009

Bij Swartvast is een gedegen kennis te vinden van het AHN, de specificaties en de verschillen tussen de eerste generatie en de tweede (AHN-2). In oktober 2009 beschreef Swartvast bovendien in opdracht van het AHN deze verschillen, als onderdeel van de door Swartvast ontworpen nieuwe structuur van de AHN-pagina's.

Voor de bestelprocedure van AHN-producten is het immers belangrijk dat potentiële klanten goed weten wat de verschillen zijn tussen AHN-1 en AHN-2. Zie de website van het AHN, waar natuurlijk meer details betreffende de bestelprocedure te vinden zijn. Delen van de tekst betreffende de verschillen tussen het AHN-1 en het AHN-2 zijn ter kennisdeling ook hieronder opgenomen. Zie voor meer details (bijvoorbeeld de plaatjes met puntdichtheid en inwinjaar van het AHN-1) de website van het AHN.

Actualiteit

Het AHN-1 is vervaardigd in de periode van 1996 tot en met 2003. Niet alleen is de hoogtedata daardoor ouder (en door veranderingen in het terrein soms verouderd) ten opzichte van het AHN-2, ook was de techniek nog in een minder gevorderd stadium, waardoor precisie en puntdichtheid minder zijn (zie volgende paragraaf).

Met het AHN-2 werd in 2007 een begin gemaakt. In 2008 werd begonnen met de vijfjaarlijkse cyclus, waarin geheel Nederland moet worden ingewonnen. Op dit moment is het AHN-2 voor ongeveer een derde van Nederland beschikbaar. Houd er rekening mee dat het verwerken en controleren van de data die in februari van een jaar is ingewonnen zo lang duurt dat het bestand pas in het eerste kwartaal van het jaar daarop beschikbaar is.

Zie voor de planning van het AHN-2 voor de verschillende waterschappen de website van het AHN. Ook zijn daar aparte pagina's met informatie over de stand van zaken van de aanbesteding, uitvoering en beschikbaarheid van de jaargangen opgenomen.

Het grote voordeel van het AHN-1 is dat het nu reeds landsdekkend beschikbaar is, terwijl het AHN-2 pas in 2013 compleet beschikbaar zal zijn. Als u bovendien geen behoefte hebt aan een grote mate van detail en actualiteit minder belangrijk is, is het AHN-1 heel geschikt, omdat dit ook in een grove resolutie beschikbaar is (25 en 100 meter versus 1 en 5 meter) en het daardoor bovendien om aanmerkelijk kleinere bestanden gaat.

Mate van detail

De precisie van het AHN-2 is niet sterk verbeterd ten opzichte van het AHN-1: het AHN-1 was al goed. Zie hierover bijvoorbeeld de paragraaf over de specificatie op eindtermen.

Een groot verschil is met name de aanmerkelijk geringere puntdichtheid van het AHN-1. De oudste bestanden bevatten één hoogtewaarde per 16 vierkante meter, de jongste bestanden één punt per vierkante meter. De puntdichtheid voor bosgebieden en andere vegetatie is nog aanmerkelijk lager; bij het AHN-2 is dit verschil als gevolg van de techniek minder groot. De puntdichtheid van het AHN-2 is niet voorgeschreven: deze hangt af van wat de aannemer denkt nodig te hebben om de eindtermen te kunnen realiseren. In het algemeen ligt de dichtheid tussen de 6 en 20 punten per vierkante meter, maar bedraagt meestal 9 of 10. Daarmee is het AHN-2 zo'n 10 tot 100 maal gedetailleerder dan het AHN-1. (Zie voor een kaartje van de puntdichtheid van het AHN-1 in verschillende gebieden van Nederland de website van het AHN).

Beschikbare producten

Van zowel AHN-1 als AHN-2 is een bestand met de originele, onregelmatig liggende laserpunten beschikbaar. Met name bij het AHN-2 schept dit enorme mogelijkheden, omdat bijvoorbeeld terrein en bebouwing gedetailleerd zijn te reconstrueren. Veel programmatuur kan echter moeilijk overweg met onregelmatig liggende punten en bovendien is het extreem veel data.

Van zowel AHN-1 als AHN-2 zijn de genoemde laserpuntbestanden ook gescheiden in twee bestanden beschikbaar: een bestand met punten op het maaiveld, het zogeheten gefilterd bestand, en een bestand met de punten die daar niet aan voldeden, de zogeheten uitgefilterde punten.

Uit de onregelmatig liggende laserpunten zijn zowel voor AHN-1 als AHN-2 rasterbestanden ('grids') berekend: bestanden met vierkante pixels, met per pixel één hoogtewaarde die is geïnterpoleerd uit de originele punten. Voor het AHN-1 zijn bestanden beschikbaar met een rasterafmeting van 5 meter, 25 meter en 100 meter ('100 meter grid'). Dit laatste bestand heeft als voordeel dat het de hoogte van geheel Nederland kan bevatten zonder dat de bestanden kolossaal worden.

Voor het AHN-2 zijn er slechts twee rasterbestanden: 0,5 meter en 5 meter. Het eerstgenoemd bestand heeft als voordeel een mate van detail die dat van de originele laserpunten benadert, terwijl het een makkelijk te verwerken rasterbestand ('grid') betreft. Gebruikersprogrammatuur heeft doorgaans meer moeite met onregelmatig liggende punten.

Oosterscheldedijk illustratie gaten door onregelmatige puntverdeling

Soms ligt er door de onregelmatige verdeling van de originele laserpuntjes net geen enkel punt in een rastercel van 0,5 x 0,5 meter, ook al is de gemiddelde puntdichtheid voldoende. Deze ontdekking van Rens Swart leidde tot een extra AHN-product. © Swartvast/STOWA-WGL

Voor het AHN-2 is er bovendien een bestand waarbij het 0,5-meter-raster incidenteel is opgevuld. Het AHN zal nooit bestanden leveren waarbij rastercellen zonder hoogtewaarde zijn 'dichtgesmeerd' omdat we geen gegevens willen verzinnen waar ze niet zijn. Er is daarop echter één uitzondering: soms ligt er door de onregelmatige verdeling van de originele laserpuntjes net geen enkel punt in een rastercel van 0,5 x 0,5 meter, ook al is de gemiddelde puntdichtheid bijvoorbeeld 9 per vierkante meter: zie de afbeelding hiernaast (men ziet de individuele puntjes en het daaruit berekende 50cm-raster, kleurgecodeerd naar hoogte: hierin zitten drie gaten). In dat geval kan zo'n cel alsnog worden gevuld. Dit geïnterpoleerde bestand wordt apart van het gewone 0,5m-rasterbestand geleverd. (Dit verschijnsel is overigens door Rens Swart ontdekt tijdens zijn analyses voor de Werkgroep Grootschalige Laseraltimetrie in 2007 en daarna door de AHN-organisatie vertaald in dit extra product.)

Overige producten

Het AHN-1 omvat een aantal afgeleide producten. Van de rasterbestanden (5, 25 en 100 meter) is een versie leverbaar die de minimum hoogte per rastercel bevat. Ook zijn er versies met het maximum en de standaardafwijking van de hoogtepunten binnen de rastercel. Daarnaast is er een bestand leverbaar dat het aantal laserpunten per rastercel bevat.

Voor het AHN-2 zijn ook luchtfoto's opgenomen, meestal tegelijk met de laserscanning, maar in ieder geval binnen een week na opname van de laserdata. Deze zijn bedoeld voor gebruikers bij waterschappen en Rijkswaterstaat: zij kunnen daarmee topografische objecten die in de laserdata vragen oproepen identificeren en interpreteren. Dit is met name voor waterkeringbeheerders van groot belang. Deze luchtfoto's hoeven slechts voor dit doel geschikt te zijn en zijn daarom in het algemeen ook geen goed gecorrigeerde orthofotomozaïeken. Deze luchtfoto's zijn uitsluitend beschikbaar voor de deelnemender organisaties: de waterschappen en Rijkswaterstaat.

Restrictiegebieden

Bij het beschikbaar komen van het AHN-2 in 2009 heeft de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) van het ministerie van Defensie bepaald dat een aantal producten van het AHN-2 onder restrictie van de MIVD vallen. Het maaiveld is voor kwaadwillenden niet zo interessant, maar gedetailleerde hoogte-informatie van militaire en koninklijke objecten en luchtfoto's kunnen dat wel zijn. De restricties zijn van toepassing op de hogeresolutie luchtfoto's en op alle niet-maaiveldbestanden: deze data wordt gemaskeerd. Voor welke gebieden restricties gelden is, juist omwille van de veiligheid, niet tevoren bekend.

Lees verder

Bovenaan deze pagina zijn verwijzingen naar pagina's met meer informatie over het AHN te vinden.

Advies en informatie: contact

Swartvast heeft, zoals uit deze en de andere pagina's al blijkt, een ruime ervaring met en een diepgaande kennis van laseraltimetrie en het AHN. Voor advies omtrent het gebruik van laseraltimetrie en het AHN wordt u van harte uitgenodigd contact op te nemen!

Met vriendelijke groeten,
Rens Swart